Siraceddin Urmevi; Selçuklu kaynaklarında ismi Kadı Siraceddin olarak anılan fakih, âlim ve mütefekkirdir. Doğum yeri bugünkü İran’ın Urmiye şehridir. Etnik kökeni bilinmemektedir. Doğduğu yere nispetle Urmevi künyesi ile anılır.
İlmi anlamda Eş’ari filozof Razi’nin takipçisidir. Dönemin önemli ilim merkezlerinden biri olan Musul şehrinde tahsil gördü. Türkiye Selçuklu hükümdarı I. Alaaddin Keykubad’ın iltifatına mazhar oldu. Malatya’da kendine ait ders vereceği bir medrese verildi. Hükümdarın ölümü üzerine Şam’a yani Eyyübi devletine gitti. Burada devletin elçisi olarak Haçlı komutanlarına gönderildi. Eyyübi devletinin hatırı sayılır alimleri arasına girdi. Fakat devletin yaşadığı iç dış buhranlar Urmevi’yi tekrar Anadolu yolcusu yaptı.
İkinci kez Anadolu ikameti 1257 yılında başlamıştır. 1266 yılında Konya kadısı oldu.1277 yılında Konya’nın Karamanoğullarına karşı savunulması için fetva vermiş ve ayrıca ok atmıştır. Bu gayreti ise Başkadılık makamına getirilmiştir.
Konya’daki yıllarında Mevlana aleyhine fetva isteyen çevrelerin şikâyeti üzerine Mevlana’ya çeşitli sualler sormak istemiştir. Mevlana’nın cevapları önceden söylemesi üzerine onun mertebesinin büyüklüğünü anlamıştır.
Mevlana’nın cenaze namazı sırasında Sadreddin Konevi’nin bayılması üzerine Siraceddin Urmevi namazı kıldırmıştır. 1283 yılında Konya’da vefat etti. Mezarı Konya Musalla Mezarlığı Cennet Çukuru mevkisindedir. Yetiştirdiği talebelerden tarihte meşhur olanı Molla Taceddin, İznik’te kurulan Osmanlı medresesinin müderrislerindir. Siraceddin Urmevi dolaylı da olsa Osmanlı düşünce sistemine etki etmiştir.
Mustafa AK
Seydişehir AİHL Tarih Öğretmeni