1206 yılında Cengiz Han’ın hükümdarlığı ile başlayan Moğol istilası Asya ve Avrupa’yı kasıp kavurmuştu. Onun soyundan gelen komutanlar döneminde ise bu hâkimiyet daha kalıcı hale gelmiştir. Nitekim 1243 yılında Moğol –İlhanlı devleti Anadolu’ya hâkim olmuştur. Anadolu coğrafyasında siyasi birlik bozulmuş ve Moğol valilerinin hâkimiyetleri başlamıştı. Ahmet Teküdar döneminden itibaren Müslüman İlhanlı hükümdarları görülmeye başlamıştır. Bu değişim ile beraber Anadolu’ya Müslüman valiler ve komutanlar gönderilmeye başlamıştır. Bunlardan birisi de samimi bir Müslüman olarak bilinen Bulargu’dur
Bulargu’nun tarih sahnesinde adını ilk defa Abaka Han’ın ölümü sonrası Şehzade Baydu’nun başkent Sultaniye’ye çağırılması görevinde duyuyoruz. Komutan olarak ismini Olcayto Han döneminde duyarız. Olcayto’nun kayınpederi İrincin Noyan’ın Anadolu’daki komutanlarından biridir. Komutanlık vazifesi Moğol hâkimiyetine isyan eden Çukurova Ermenileri ile mücadele etmekti. Bulargu vazifesi sırasında Adana ve Kozan’da ( Misis) Abbasi halifesi tarafından yaptırılan eserleri görünce buranın Müslüman şehri olduğunu ve Ermenilerin sonradan yerleştiğini anladı. Adana’ya gelince Halife Memun’un kızı Ayşe’nin türbesinin domuz barınağı olarak kullanıldığı görünce oldukça hiddetlendi. Ayas şehrinde bir mescit yaptırdı. Bölgedeki Ermeni faaliyetlerine darbe vurdu. Sonrasında İrinin Noyan ile birlikte başkente Olcayto’ya bilgi vermeye gitti.
Tüm bu faaliyetlerden Ermeni Kralı Leon oldukça rahatsız olmuştu. Bulargu’dan kurtulmak istiyordu. Önce İlhanlılara haber göndererek Bulargu’nun onlara karşı Memluk devleti ile anlaştığını söyledi. Ayrıca Memluklara haber göndererek kendisinin onlara vereceği vergiye Bulargu’nun el koyduğunu belirtti. Bir de bölgenin Moğollardan kurtarılması gerektiğini belirtti. Fakat Memluk hükümdarı olayın aslını araştırmak için Bulargu’ya elçi gönderince iş öğrenildi. Bulargu, Ermeni kralı Leonu ortadan kaldırmak için bir ziyafet tertip etti. Burada Ermeni kralı öldürdü. Bu ölümü Olcayto Hana haber vermek isteyen Kralın yakınlarından Alinak Sivas’ta hapse atılır. Olcayto Han’ın yanından gelen Moğol valisi İrincin olayı haber alarak Ermeni esiri serbest bıraktırır. Olcayto Han’da bu meseleyi halletmek için tarafları Sultaniye’ye çağırır. Öncelikle Bulargu’yu dinler. Sonra da Ermeni tarafı dinler. Kararında ise Müslüman bir devletin Müslüman komutanı olarak hareket eden ve İlhanlıların Ermeniler ile iyi geçinme politikasına zarar verdiğini düşündüğü Bulargu’yu idam ettirir.
Mustafa AK
Seydişehir AİHL Tarih öğretmeni
mstfknyali@gmail.com
,