Türk- İslam medeniyeti kaynağını Kur’an ve sünnetten alan değerler üzerine kurulmuş bir sistemdir. Bu değerler edep, adap, nezaket, görgü,sevgi, saygı ve nezaket başta olmak üzere insanların hayatına dokunan davranışlar bütünüdür. Türk devlet geleneğinde de önemli bir yer tutan değerlerimizin eğitim kurumları içerisinde uygulanması son yıllarda daha da önem kazanmıştır. Bu kapsamda tarihimizde yer alan ve değerler eğitiminde kullanılabilecek örnek olaylara yer vermek istiyoruz.
BENİM İÇİN ŞEREFTİR!
Mısır seferi, Osmanlı tarihinde bir padişahın katıldığı en uzun süreli sefer-i hümayundur. Mısır fethedilip İstanbul’a dönülürken Adana civarına gelindiğinde ordu şiddetli bir yağmura yakalanır. Ortalık çamur deryasına dönmüştür. O bölgede konaklama kararı verilir. Ertesi gün yolculuğa devam edilir. Sultan Selim Han, devrinin büyük ilim adamlarından Kemal Paşazade ile sohbet ederek yol almaktadır. Bir ara Kemal Paşazade’nin atı tökezler ve atın ayağından sıçrayan çamur, padişahın kaftanını kirletir. Kemal Paşazade son derece mahcup olmuştur. Yavuz Sultan Selim, bu büyük ilim adamını mahcup etmemek için hizmetçilerine der ki:
– Bana yeni bir kaftan getirin ve bu elbisemin üzerindeki çamurları da sakın temizlemeyin! Âlimlerin atının ayağından sıçrayan çamur, bizim için kıymetlidir. Ben öldüğüm zaman bu kaftanımı, sandukamın üzerine örtersiniz.
LALE VAHDETİ TEMSİL EDER.
Tüm değerlerimizin özünde ulaşmak istediği amaç vahdete yani Allah’ın birliğine ulaştırmaktır. Ecdadımız lale sembolü ile bunu estetik bir şekilde anlatmaya çalışmıştır.
"Edebiyat ve şiirin içinde yer alan semboller dünyasında, lalenin pek çok sembolü vardır. Allah, Lale ve Hilal isimleri 'Elif', 'He' ve iki tane 'Lam' harfinden oluşan aynı harflerle yazılır. Bunun ebced hesabına baktığımız zaman ise toplamı 66 eder. 66 rakamının ebceddeki göstergesi gibi edebiyatçılarda da 'Lale', 'Allah' ve 'Hilal' ismi arasında hiç durmadan göndermeler yapılır. Allah, Lale ve Hilal İslam medeniyetinin kutsalları arasında sayılır. Çünkü sembol olarak onun verdiği anlam, 'Allah' olur. Bu, ressam lale çizdiği zaman veya bir şair lale yazdığı zaman ifade etmek istediği göndermelerini, farklı açılarda da zengin bir dünyaya açmış olur. Bu bakımdan hakkında kitaplar yazılan, sembol dünyası oldukça geniş olan lalenin, edebiyata yansıyan yönüyle de ayrıca sembolleri oluşmuştur. Lale, bir tek dal üzerinde olan bir tek çiçektir ve şairler bunu çok kullanır. Bu durumda lale vahdeti temsil eder."
Sözün özü: İlk olayımız medeniyetimizin temel taşlarından ilme saygı ile ilgili bir örnektir. Yükselme dönemi padişahlarımızdan Yavuz Sultan Selim hocasına olan vefası da değer örneklerimizden biridir. İkinci olay ise değerlerimizin semboller yolu ile ifade edilmesinin en güzel örneklerindendir. Lalenin medeniyetimizdeki estetik değerinden yola çıkarak tevhit anlayışı bizlere aktarılmıştır.
Mustafa AK
mstfknyali@gmail.com