Sezai Karakoç, yakın dönem Türk edebiyatının zirvelerinden birisi. Edebi yönü kadar fikri yönü de olan Karakoç’un en önemli eserlerinden biri hiç şüphesiz Hatıralar isimli iki ciltlik eseridir. Bu eserde Türkiye’nin geçirdiği yüz yıllık sürecin fotoğrafını çekmek mümkündür. Cumhuriyetin ilk yıllarında Doğu Anadolu’nun vaziyeti, eğitim sistemimiz, maliye bürokrasimize dair önemli bilgileri bu hatıralardan ulaşırız. Sezai Karakoç, Mülkiye mektebinde okumuştur. Daha sonra vergi kontrolörü olarak Anadolu’nun pek çok yerine seyahat etmiştir. Edebiyata zaman ayırmak ve devlet memuriyetinin yazma konusunda kendisini sınırlandırdığı düşünceleriyle memuriyetten istifa etmiştir. Yazımızın konusu ise memuriyet yıllarında Malatya seyahati ve oradaki gözlemleri oluşturacaktır.
“Malatya’da, eskiden kalma yer isimlerinin üzerinde biraz düşününce bunların Türkçeden geldiklerini keşfettim diyebilirim. Asbuzu ismi. Bana kalırsa esbözünden gelme. Öz , yer bildiren kelime. Asbuzu atların kaldığı yer anlamında. “
“Bir de anlatıldığına göre Darendelilerin bildiği özel bir dil varmış. Bunu yabancıların yanında anlamasını istemedikleri konuları konuşurken kullanırlarmış. Bir de oradaki bazı kişilerin Türkiye’ye dağılmış dilencileri idare ettikleri söyleniyordu. Dilendirilen kişilere can deniliyormuş. Paralar Darende’de yaşayan dilenci ağalarına ulaşırmış.”
“Arapkir birçok sadrazam, vezir, paşa, idareci ve devlet adamı yetiştirmiş, onlar da Arapkir’e cami, hamam ve konaklar yaptırmışlar. Bu eserler Arapkir’e tarihi bir görünüm kazandırmıştı.”
Bunlar ve daha niceleri Üstat Sezai Karakoç sayesinde yakın tarihe not düşülmüştü. Bu ziyaretler turne adı verilen yazlık denetimlerdi. En fazlası birkaç ay sürerdi. Karakoç, hiçbir şey yazmayıp sadece görev icabı gezdiği yerleri yazsaydı bile o günün Evliya Çelebisi olabilirmiş. Günümüzde yıllarca kaldıkları şehirlerin pek çok özelliğinden habersiz olan amir, memur takımının yanında Üstadın birkaç aylık süreçte bu birikimi elde etmesi ve bu gözlemleri yapması iş ciddiyeti ve vatanperverliğinden geliyordu. Diriliş neslinin temeli de o günlere dayanıyordu. Hatıralar isimli eser, bahsettiğim yönleri daha fazlasıyla edebiyat, tarih, coğrafya ve sosyoloji alanları ile ilgilenenlere önemli bilgiler veriyor. Rabbim istifade etmeyi nasip etsin. Selam ve dua ile
Mustafa AK
Seydişehir AİHL Tarih Öğretmeni
mstfknyali@gmail.com